Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan bir süre para emisyon işi Osmanlı Bankası tarafından yönetilmişti. 1930 yılında Merkez Bankası kurulunca bu görev Merkez Bankasına verilmişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası sermayesi A-B-C-D olmak üzere 4 sınıfa ayrılmıştı. A sınıfı hisselerinin tamamı Hazineye, B sınıfı hisseleri Türkiye’de çalışan milli bankalara, C sınıfı hisseleri 15.000 hisseyi geçmemek üzere Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı bankalara, D sınıfı hisseleri de Tüccar ve Türk vatandaşlarına ayrılmıştı. Her hisse 100,- TL. idi.
Babam ticaretle uğraştığı için o günün banka müdürünün ısrarına dayanamayıp bir hisse almak zorunda kalmış olsa gerek. Sonradan kardeşlerim benim adıma devretmişlerdi. Ortak olmam dolayısıyla Merkez Bankasının olağan ve olağanüstü toplantılarına bütün ortaklar davet edilmek zorunluluğu vardır.
***
Olağanüstü toplantıdan söz etmeden önce Türkiye Cumhuriyet Bankasının, ülkemizdeki enflasyon sonucu hisse senetleri bedelinden bahsetmek istiyorum.
Merkez Bankası 2.500.000,- TL sermayeyle kurulduğunda hisse senedinin nominal (yazılı) değeri 100,- TL. idi. Enflasyon sonucu sermaye artırımına gidilerek sermaye 2.500.000.000,- TL’na çıkarılmış olduğundan hisse senetleri nominal değeri 100.000,- TL.na çıkarılmış oldu. Bir ara Türk Lirasından 6 sıfır silinince şirket sermayesi 2.500,- TL. olunca hisse senetlerinin nominal değeri 0,10 TL.na düşmüştür.
D hisseleri nominal değerin %6’sı kadar her yıl kar alacağı bankanın Ana Sözleşmesi gereğidir; yani nominal değer 100 TL. iken 6 TL. Hisse senetlerinin nominal değeri 0,10 TL. olunca ülkemizde buna verecek değerde para yoktur.
***
Şimdi gelelim Merkez Bankasının Olağanüstü toplantısına:
Şirket ortağı olduğum için bana da gelen davetiyeye göre Olağanüstü toplantı 3 Şubat 2022 günü saat 10,30’da yapılacaktır.
“Gündem:
Açılış ve toplantı başkanlığının oluşturulması, Banka Meclisi ve Denetleme Kurulunun 2021 dönem karından avans dağıtımı yapılmasına ve son yıl karından ayrılan hariç birikmiş ihtiyat akçesinin kara katılarak dağıtılmasına karar verilmesi hususlarının Genel Kurul onayına arzı.”***
Davetiyeden anlaşıldığına göre bankanın Olağan Genel Kurul toplantısı Mart ayında yapılacak.
Peki olağanüstü toplantı ile olağan toplantı arasında bir ay kadar kısa bir süre varken alelacele bu olağanüstü toplantı niye?
Cevabı gayet basit. Hissedarların hemen hemen %90’ından fazlası A ve B sınıfından. Yabancı banka ve Türk vatandaşlarına ait hisseler ise çok azdır. Üstelik hisse senetlerinin nominal değeri de 0,10 TL yani 10 kuruş olunca…
***
Merkez Bankasının şu andaki bilançosunu bilmediğimiz için hazineye aktarılacak para yine de çokça bir meblağ olsa gerek.
Hükümetin TL.’na ihtiyacı olmalı ki Olağanüstü bir toplantı yapılıyor.
Olağan toplantıda da 2021 karından arta kalan ve kalan yedek akçe hazineye aktarılacak.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasında kar ve yedek akçelerden eser kalmayacak.
***
Eski hanımlar kefen parası diye kollarında muhakkak bir altın bilezik taşırlardı.
Orhan YALKIN
