İnsan sağlığına katkıları farklı araştırmalarla da desteklenen zencefil ülkemizde de popülerliği artan besinlerden biri. Geçmişi binlerce yıla uzanan bu bitkinin kökü geleneksel tıpta da sıklıkla kullanılır.
Latince ismi Zingiber Officinale olan zencefil Asya’nın tropik iklim kuşağı altındaki bölgelerinde yetişir ve bolca tüketilir. Mutfaklarda ağırlıklı olarak baharat olarak kullanılan zencefilin çayı da yaygın olarak tüketilir. İnsanlık tarihindeki geçmişi uzun yıllara dayanan bu bitkinin insan sağlığına olası katkılarını şöyle sıralayabiliriz:
ZENCEFİLİN FAYDALARI
HAZIMSIZLIĞA İYİ GELEBİLİR
Birçok kişinin özellikle yemeklerden sonra yaşadığı hazımsızlığa karşı iyi gelebilen zencefil yaşanan ağrı ve rahatsızlığı rahatlatabilir. Zencefilin bu özelliği midedeki besinlerin boşalma sürecini kısaltmasından kaynaklanır. Bu durum, yapılan araştırmalarla da desteklenmiştir ve zencefil tüketiminin mide boşalma süresini yaklaşık yüzde 30 oranında hızlandırdığı ölçülmüştür.
AĞRILARA İYİ GELEBİLİR
Zencefilin yapısında gingerol adlı bir biyoaktif bileşik bulunur. Bu bileşik sayesinde zencefil, iltihabı azaltarak ağrı kesici etki gösterir. Bu etki özellikle taze zencefilde daha güçlüdür. Bir araştırmada taze zencefilin egzersiz sonrası yaşanan kas ağrılarını yaklaşık yüzde 25 oranında azalttığı ölçülmüştür. Zencefil tüketiminin kadınların adet ağrılarını azaltmada etkili olduğu da araştırmalarla tespit edilmiştir.
BEYİN SAĞLIĞINA KATKIDA BULUNABİLİR
Zencefil, yapısında bulunan antioksidanlar ve bileşikler sayesinde yaşlanmayla ortaya çıkan bilişsel sorunların giderilmesine katkıda bulunabilir. Beyin fonksiyonlarının gelişmesine yarayan zencefilin hafıza üzerinde de olumlu etkileri olduğu düşünülmektedir. 2012 yılında orta yaş grubundaki kadınlar üzerinde yapılan bir çalışma zencefilin bu katkılarını desteklemektedir.
KANSER RİSKİNİ AZALTABİLİR
Zencefilin güçlü antioksidan etkisi stresi azaltmada etkilidir. Stres ise vücuttaki toksik maddeler olan serbest radikallerin birikimini artırır. Serbest radikaller, kanser dahil olmak üzere birçok rahatsızlığa neden olabilir. Zencefil tüketimi vücudun serbest radikallerden kurtulmasına katkıda bulunarak kansere yakalanma ihtimalini azaltabilir. 2013 yılında yapılan bir araştırma ile kolorektal kanser riski taşıyan kişilere düzenli olarak zencefil verildi ve bu sürecin ardından deneklerin kolorektal yapısındaki olumsuzlukların azaldığı görüldü. Zencefilin bu olumlu etkilerinin yine yapısında bulunan gingerolden kaynaklandığı öngörülmektedir. Kolorektal kanserlerin dışında zencefilin mide-bağırsak, meme ve yumurtalık kanserlerinde de etkili olduğu düşünülmektedir. Kanser hastalarının zencefil tüketmeden önce hekimlerine danışmaları önerilir.
KAN ŞEKERİNİN DÜZENLENMESİNE KATKIDA BULUNABİLİR
Zencefilin yapısındaki gingerolün sağlığımıza bir diğer katkısı ise kan şekerinin dengelenmesine olan katkısıdır. Zencefilin Tip 2 diyabet üzerindeki olumlu etkileri 2015 yılında yapılan bir araştırma ile de desteklendi. Bu çalışmada Tip 2 diyabet sorunu olan 41 kişiye düzenli olarak zencefil tozu verildi. Araştırmanın sonuçlarına göre açlık kan şekerinde yüzde 12 oranında düşüş görüldü.
KİLO VERMEYE DESTEK OLABİLİR
Düzenli olarak tüketilmesi halinde zencefil kilo vermeye de yardımcı olabilir. Bilindiği üzere diyabete sıklıkla yüksek kilo eşlik eder. 2016 ve 2019 yıllarında yapılan iki araştırma zencefilin kilo vermede etkili olabileceğini ortaya koymuştur. 2016 yılında obezite sorunu olan kadın hastalarla yapılan çalışmanın sonuçlarına göre zencefil hem vücut kitle endeksinin dengelenmesine hem de kan şekeri seviyesinin düşmesine katkıda bulunabilir. 2019 yılında yapılan araştırmanın sonuçlarına göre ise zencefil kilolu insanlarda yağ miktarının ve bel-kalça ölçülerinin azalmasına katkıda bulunabilmektedir. Zencefilin zayıflamaya yönelik etkilerinin enerji harcamasını artırmasından ve vücuttaki iltihabı azaltmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
MİDE BULANTISINA İYİ GELEBİLİR
Mide bulantılarına olumlu etkileri olan zencefil özellikle hamilelikte yaşanan mide bulantılarını hafifletebilir. Düzenli alınan zencefilin hamilelik sürecinde yaşanan mide bulantılarını azalttığı araştırmalarla da desteklenmiştir. Hamilelik süreci kadın sağlığı üzerinde pek çok değişikliğe neden olabileceği için hamilelerin bulantıya karşı zencefil tüketmeye başlamadan önce doktorlarına danışmaları önerilir. Zencefil, ameliyatlar sonrasında görülen mide bulantılarını da azaltabilir.
KOLESTEROLÜ DÜŞÜREBİLİR
Düzenli zencefil tüketimi kolesterolün düşmesine olumlu katkılarda bulunabilir. Yüksek kolesterol kalp sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu için zencefilin kalp sağlığı üzerinde de olumlu etkileri bulunur. Özellikle kötü kolesterol olarak da adlandırılan LDL’nin kalp sağlığına zararları vardır ve zencefil tüketimi kötü kolesterolün düşürülmesinde de etkilidir.
ZENCEFİLİN YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Zencefilin küçük miktarlarda tüketilmesi halinde önemli yan etkileri yoktur. Günlük 5 gramın üzerindeki tüketimi yan etkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Zencefilin olası yan etkileri şöyle sıralanabilir:
Ağızda tahriş,Mide sorunları ve bulantı,Gaz,Tansiyon düşüklüğü,Kan sulandırması nedeniyle kanama sorunu.
Zencefil tüketimi, kullanılan ilaçlara bağlı olarak farklı etkileşimlere neden olabilir. Bu nedenle ilaç kullanıyorsanız zencefil tüketimi konusunu doktorunuza danışmalısınız.
ZENCEFİL NASIL TÜKETİLİR?
Zencefil, baharat olarak, çayı demlenerek ve toz halinde tüketilir. Taze haliyle tüketilmesi faydalarını artırır. Tavuk ve balık yemeklerine özellikle yakışan zencefil damak tadına göre farklı yemeklerde de kullanılabilir.