Bir eğitim sisteminde aktif bir şekilde görev yapan öğretmenlerin mesleki deneyim süreleri, mesleki gelişim etkinliklerine katılma durumları, mesleki gelişim ihtiyaçları ve iş doyumları öğrenci başarısı ile ilişkili sayılan faktörler arasındadır.
Bu anlamda elimizde, her ne kadar bütün öğretim kademelerindeki öğretmenleri kapsamasa da, en son yapılan TIMSS-2019 sonuçları üzerinden 4. ve 8.sınıf derslerine giren öğretmenlerle ilgili yapılan analizler mevcuttur.
Mesleki Deneyim
Bu analizlere göre; Türkiye’de mesleki deneyimi 10 yıldan az olan öğretmenlere sahip olan öğrenciler, uluslararası ortalamadan daha yüksektir. Türkiye’de mesleki deneyim süresi fazla olan öğretmenlere sahip öğrencilerin matematik ve fen bilimleri başarıları genel olarak daha yüksektir. 20 yıl ve daha fazla deneyime sahip öğretmenleri olan öğrenciler ile 5 yıldan az deneyime sahip öğretmenleri olan öğrencilerin başarısı arasındaki farkın Türkiye’de uluslararası ortalamaya kıyasla oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Ancak bu durumun sadece mesleki deneyimle değil, deneyimi yüksek olan öğretmenlerin sosyoekonomik olarak daha iyi bölgelerde görev yapıyor olması gösterilebilir.
Mesleki Gelişime Açıklık
Eğitim sisteminde görev alan öğretmenlerin 30 yaş altında olması, mesleki deneyim anlamında olumsuzluk yaratmasına rağmen taşıdığı potansiyel nedeniyle önemli bir fırsat da yaratmaktadır. Şöyle ki; genç öğretmenlerin gelişime ve yeniliğe daha açık olması, motivasyonlarının yüksek olması, bilgilerinin güncel olması gibi faktörler etkin bir şekilde değerlendirildiğinde genç öğretmenlerin potansiyelinden eğitim-öğretimin niteliğini artıracak şekilde faydalanılabilir. Ancak genç öğretmenlerin mesleki deneyim süresinden kaynaklanan dezavantajları gidermek amacıyla, ihtiyaç duyacakları mesleki gelişim ihtiyaçlarının sağlanmasında deneyimli öğretmenlerin birikimlerinden de yararlanılarak ciddi bir destek mekanizması oluşturulması gerekmektedir.
İş Doyumu
-Öğretmen olduğum için memnunum.
-Mesleğimin bir amacı ve anlamı olduğunu düşünüyorum.
-Mesleğimi istekle yerine getiririm.
-İşim bana ilham verir.
-Yaptığım işle gurur duyuyorum, gibi kriterlere göre yapılan değerlendirmede, aynı öğretmen grubunun, % 65-70 oranında “yüksek düzeyde iş doyumu”, % 30-35 oranında “orta düzeyde iş doyumu” ve % 5 oranında “düşük düzeyde iş doyumu”na sahip olduğu görülmüştür. Bu verilere bakıldığında, Türkiye’de yüksek düzeyde iş doyumuna sahip öğretmenleri olan öğrenci oranının uluslararası ortalamadan daha fazla olduğu görülmektedir.
Son olarak, öğretimin etkililiğinin geliştirilmesi için bireyselleştirilmiş, okul ve sınıf düzeyinde öğretmenlerin ihtiyaçlarını önceleyen mesleki gelişim etkinlikleri için destek sağlanması, öğretmenlerin motivasyonunu arttıracak teşviklerin kullanılması ve mesleki gelişim ihtiyaçlarının karşılanmasında gerekli çalışmaların yapılması önem taşımaktadır. Bu anlamda Milli Eğitim Bakanlığının, uzaktan mesleki gelişim etkinliklerini başarılı bir şekilde gerçekleştiriyor olması öğretmenlik mesleği açısından önemli bir kazanımdır. Bu tür etkinliklerin çoğaltılarak sürdürülmesi önemlidir.
Kaynaklar
Türkiye’nin TIMSS 2019 Performansı Üzerine Değerlendirme ve Öneriler-TEDMEM