Gaziantep, tarihte "Ayıntap" adıyla biliniyordu ve bu isim, şehrin suyunun bolluğuna, kaynaklarının güzelliğine atıfta bulunur. Bir rivayete göre ise, şehrin adının "Aynitap" olarak anılması, bölgede halkına zulüm eden bir yöneticinin tövbe etmesinden sonra bu ismin halk arasında yayılmasından kaynaklanmaktadır. Ayıntap zamanla "Gaziantep" olarak değişmiş ve 1921'de Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği kahramanlıkla, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından "Gazi" unvanı verilmiştir. Bu önemli unvan, şehri simgeleyen bir kahramanlık destanına dönüşmüştür.
Medeniyetlerin Buluşma Noktası
Gaziantep, tarih boyunca birçok medeniyetin izlerini taşır. Kentin tarihî süreci, Kalkolitik, Neolitik, Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı İmparatorlukları ve nihayetinde Cumhuriyet dönemini kapsar. Şehir, özellikle Mezopotamya ve Akdeniz arasında önemli bir kavşak noktasında yer alması nedeniyle, her dönemde kültür ve ticaretin merkezi olma özelliğini korumuştur. Antik dönemde Hititlerin dini merkezi olan Dülük ve İslam öncesi dönemde Gaziantep, Asur, Med ve Pers gibi büyük imparatorlukların hâkimiyetine girmiştir.
Hz. Ökkeşi’nin türbesi Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde bulunmaktadır
Gaziantep’in İslamiyet ile olan bağları oldukça derindir. Şehre olan bu ilgi, Hz. Ömer dönemine dayanır. İslam ordusunun Gaziantep yöresini Bizanslılardan almasıyla, 639 yılında bölge halkı İslamiyet’i kabul etmiştir. Ayrıca, Hz. Muhammed’in vahiy katiplerinden olan ve peygamberin mührünü gören Hz. Ökkeşi’nin türbesi Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde bulunmaktadır.
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Gaziantep’in Yükselişi
Osmanlı döneminde Gaziantep, kültürel ve ekonomik açıdan büyük bir ilerleme kaydetmiş, özellikle cami, medrese, han ve hamamlar ile tanınan bir kent olmuştur. Evliya Çelebi’nin 17. yüzyılda yazdığı seyahatnamesinde, şehirde 22 mahalle, 8 bin ev ve yüzlerce dini ve ticaret yapılarından bahsedilmektedir. Gaziantep, 1919-1921 yıllarında Fransız işgaline karşı gösterdiği kahramanlıkla Türk Kurtuluş Savaşı tarihine geçmiştir. Bu direniş, şehre 8 Şubat 1921 tarihinde "Gazi" unvanının verilmesini sağlamıştır.
Ayıntap’tan Gaziantep’e
Gaziantep, isminin kökeni açısından çeşitli rivayetlere sahiptir. Birçok tarihî kaynağa göre, şehrin eski adı "Kala-ı Füsus" yani "Yüzük Kalesi" anlamına gelmektedir. Ayrıca, "Ayıntap" adı da şehrin suyunun bolluğuna ve güzelliğine atıfta bulunarak halk arasında zamanla evrilmiştir. 1921 yılında Kurtuluş Savaşı’ndaki kahramanlık nedeniyle, şehre "Gazi" unvanının verilmesi ile şehir, "Gaziantep" olarak resmî olarak anılmaya başlanmıştır.
Tarih ve Kültür kokan sokaklar
Bugün, Gaziantep’in sokaklarında gezdiğinizde, bu zengin tarihî mirasın izlerini rahatlıkla görebilirsiniz. Antik kalıntılardan Osmanlı dönemine ait yapılar ve İslam dönemi camileri, şehrin tarihî geçmişini anlatan önemli kalıntılardır. Gaziantep, sadece bu derin geçmişiyle değil, aynı zamanda mutfağı, el sanatları ve gelenekleriyle de Türkiye’nin en önemli kültürel merkezlerinden biri olmayı sürdürmektedir.
