İşverenin işçiyi ihbar süresine uymadan işten çıkarması durumunda ya da işçinin ihbar süresine uymadan ayrılması halinde, karşı tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğar. Bu tazminat, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır ve maddi kayıplarını telafi etmeyi amaçlar.
İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı, işçinin brüt ücreti ile çalışma süresine göre belirlenen ihbar süresi dikkate alınarak hesaplanır. Bu hesaplamaya maaş, prim, ikramiye gibi tüm brüt kazançlar dahil edilir. Ancak yemek, yol gibi yan haklar bu hesaplamaya dahil edilmez.
Tazminat tutarı, ihbar süresi boyunca ödenecek olan brüt ücret toplamı kadar olur. Örneğin, 2 ay ihbar süresi olan bir işçinin aylık brüt maaşı 30.000 TL ise, ödenmesi gereken ihbar tazminatı 60.000 TL’dir.
İhbar Tazminatı Ne Zaman Ödenir?
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin sona erdiği anda ödenmelidir. İşveren tarafından ihbar süresine uyulmadan yapılan fesihlerde tazminat, fesih tarihinde işçiye ödenir. Aynı şekilde işçi ihbar süresine uymadan ayrıldığında, işverene ihbar süresine karşılık gelen tutarı ödemek zorundadır.
İhbar Süresi Nasıl Hesaplanır?
İhbar süresi, işçinin toplam çalışma süresine göre belirlenir:
6 aydan az çalışanlar için: 2 hafta
6 ay – 1.5 yıl arası çalışanlar için: 4 hafta
1.5 – 3 yıl arası çalışanlar için: 6 hafta
3 yıldan fazla çalışanlar için: 8 hafta
Bu süreler yasal olarak belirlenmiştir ve tarafların anlaşması dışında ihlal edilemez. Ancak, işveren ve işçi arasında anlaşmalı fesih yapılması durumunda bu sürelere uyulmadan da iş akdi sonlandırılabilir.
Kimler İhbar Tazminatı Alabilir?
İhbar tazminatı, aşağıdaki durumlarda işçiye ödenir:
İşçinin geçerli bir neden olmaksızın işten çıkarılması
İşverenin ihbar süresine uymaması
İşçinin ihbar süresine uymadan ayrılması (bu durumda tazminat işveren tarafından alınır)
Şartlar:
İşçi belirli bir süre çalışmış olmalıdır
Disiplin suçu veya ağır kusur nedeniyle işten çıkarılan işçilere tazminat ödenmez
Deneme süresi içinde yapılan fesihlerde tazminat hakkı oluşmaz
Emeklilikte İhbar Tazminatı Alınır mı?
Emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışanlar ihbar tazminatı alamazlar. Emeklilik planlı bir ayrılık olduğu için, işverenin yeni çalışan bulması amacıyla önceden bilgilendirilmesi gerektiği varsayılmaz. Dolayısıyla, bu durumda ihbar tazminatı ödenmez.
İhbar Süresinde İş Arama İzni
İş Kanunu’na göre işveren, işten çıkarılan işçiye günlük 2 saat iş arama izni vermekle yükümlüdür. Bu izin, ihbar süresi boyunca uygulanır ve ücretli izin kapsamında değerlendirilir. İşçi isterse bu süreleri toplu olarak da kullanabilir.
Örnek izin süreleri:
6 aydan az çalışan: 14 gün x 2 saat = 28 saat
1 yıl altı çalışan: 28 gün x 2 saat = 56 saat
1–5 yıl çalışan: 42 gün x 2 saat = 84 saat
5 yıl üzeri çalışan: 56 gün x 2 saat = 112 saat
İşçi, bu sürede iş görüşmeleri yapabilir, yeni iş arayabilir ve hak kaybı yaşamadan işten ayrılma sürecini yönetebilir.
İhbar tazminatı, hem işveren hem de işçinin haklarının korunmasına yönelik düzenlenmiş yasal bir tazminat türüdür. Mevzuata uygun şekilde ihbar süresi belirlenmeli ve iş akdi bu çerçevede sonlandırılmalıdır. Doğru hesaplama ve zamanında ödeme, iş ilişkilerinde güveni ve adaleti sağlar.