“Gelişim sürecinde öfke nöbetleri yaşanabilir”

Uzman Klinik Psikolog Pınar Tümbaş, çocuklarda ve gençlerde meydana gelen öfke sorununa dikkat çekti. Tümbaş, çocukların gelişim sürecinde öfke nöbetleri yaşanabileceğini belirtti.

Öfkenin insan doğasına özgü en temel duygulardan bir tanesi olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Pınar Tümbaş, çocuklarda ve gençlerde ortaya çıkan öfke probleminin nedenlerini anlattı. Tümbaş, “Bireyin ruhsal, bedensel ve yaşamına yönelik tehditlere karşı gösterdiği bir tür savunma mekanizmasıdır. İnsan büyüdükçe ve olgunlaştıkça öfkenin dışa vurum biçimleri değişime uğrar. Kişi bu duyguyu sosyal etkenler ve öğrendiği başa çıkma stratejileri ile kontrol etmeyi öğrenir. Yetişkinliğe eriştiğinde ise artık öfkesini kontrol edilebiliyor olması beklenir. Öfkenin normalin dışında, sağlıksız kabul edilebilmesi için; öfkenin şiddeti, sıklığı, süresi ve sosyal olarak kabul edilebildiğine dikkat edilmesi gerekir. Çocukların mizaç yapıları değişkenlik gösterdiği gibi öfke nöbeti yaşama şekilleri ve sıklıkları da değişkendir.

ÖFKE NEDENLERİ:

1. Çocukların engellenme ve hoşa gitmeyen muamelelere maruz kalması

2. İstediklerini elde edemediklerini fark etmeleri

3. Çocukların dil becerilerinin kendi istek ve duygularını dile getirebilecek düzeyde olmaması ve kendilerini ifade edememesi

4. Anne baba çatışması ve ebeveyn arasında tutum farklılığı

5. Çocuğun psikolojik ihtiyaçlarının yerine getirilmemesi

6. Sosyo-ekonomik seviyenin düşük olması

7.Ailenin oyun sırasında zarar gören çocuğuna “senin elin armut mu topluyor sende vursaydın.”, “iyi yapmışsın.” yaklaşımıyla olumsuz davranışı pekiştirmesi

8.Saldırganlığın bir erkek özelliği olarak hoş görülmesi, desteklenmesi

9.Otorite figürü olarak babanın fiziksel ceza yaklaşımı, çaresizlik ve kısa süreli sonuç alma amaçlı annenin fiziksel ceza yaklaşımı veya aile içi şiddet uygulanması

10.Anne ya da babanın sorunlarını çözme yöntemini öfke ve saldırgan davranışlarla göstererek model olması

11.Okulda akranları tarafından istismar edilmek (aşağılanma, küçük düşürme, fiziksel taciz, dışlanmak, alay edilmek)

12.Okulda akademik başarı ve ilginin düşük olması

13.Öğretmen tarafından aşağılanma, küçük düşürme, sözlü ya da fiziksel cezalandırmalar

14.Parçalanmış aileler

15.Tutarsız disiplin

16.Nasıl davranacağını bilmeyen eğitimsiz aileler

17.Çocuk ve gençlerin denetim eksikliği

18.Düşük sosyal ilişki

19.Televizyon, sinema ve bilgisayar oyunlarındaki öfke ve şiddet unsurlarının kısa ve uzun sürede duygu, düşünce, tutum ve davranışlar üzerinde tetikleyici, hızlandırıcı ve özendirici etki

20. Çocuğun ve ergenin yetiştiği aile, arkadaş, okul çevresinde yaşadığı olumsuz travmatik yaşantılar öfke sebeplerindendir.

ÖFKE NÖBETLERİ SIRASINDA NELER YAPABİLİRİZ?

“Öfkeyi anlamalı ve altında yatan sebebi iyi bulmak gerekir. Çocuğa ihtiyacı olan ilgi ve sevgi ebeveynleri tarafından gösterilmelidir. Çocuğa zaman ayırıp, onunla beraber ortak bir aktivite yapılabilir veya beraber oyun oynanabilir.  Öfke nöbeti sırasında ders vermeye çalışmak uygun değildir. Sakinleşince konuşulmalıdır. Öfke nöbetinden sonra çocuğunuzun istediği şeyi vermemeli, yapmamalısınız. Çocuklarımızın bireysel özelliklerinin, neyi yapıp neyi yapamayacaklarının farkında olmak ve onları zorlayacak beklentilerden ve aktivitelerden kaçınmak öfke nöbetlerinin olmasını engelleyecektir. Öfke nöbetleri çocukların kendilerini de kimi zaman korkutabilir. Öfke nöbetinden sonra bu davranışını onaylamadığınızı ama onu hala seviyor olduğunuzu hatırlatmak ihtiyacı olan bir davranıştır. Çocuğa değişik hobiler edindirilebilir. Özellikle basketbol, futbol, voleybol vb. sporlar enerjiyi yönlendirme ve sağlıklı yollarla harcama konusunda oldukça işe yarayan yöntemlerdir. Anne baba sakinliğini korumalı ve bağırarak yaklaşmamalıdır. Çocuğun sakinleşeceği bir rahatlama köşesi belirleyin. Burada yumuşak top, hamur, yastık, havaya balon üfleme, çocuk kitapları vs. materyaller olabilir.”

“DOĞAL GELİŞİM SÜRECİDİR”

“Öfke nöbetleri çocukların gelişiminin doğal bir sürecidir; fakat bu süreçten çocukların sağlıklı bir biçimde çıkabilmesi ve nöbetlerin sorun olmasını önlemek için bu davranışlar karşısında ailenin bu krizi yönetme biçimi ve bu krizin psikiyatrik bir bozukluğun habercisi olup olmadığını bilmek önemlidir. İnsanlara fiziksel şiddet uygulama, eşyalara zarar verme, sözel şiddet ve kendine zarar verme gibi davranışlar sergilemek öfkenin patolojik dışa vurulduğu anlamına gelir. Bu tür davranışlar dikkate alınmalı, nedenleri araştırılmalı ve gerektiğinde psikolojik destek alınmalıdır” ifadelerine yer verdi.

HABER MERKEZİ