2023 yılına göre yaklaşık 75 milyon dolarlık kaybın olduğu sektörde fazla kalsit kullanımı, terliklerin ömrünün kısalmasına neden olarak yurt dışı pazarında Türk malının kalite değerinin düşmesine neden olduğu sektör kaynakları tarafından bildirildi. Gaziantep Ayakkabıcılar Odası Başkanı Mehmet Emin İnce ise “Üretici kalsit gibi ucuz maceraların peşinden koşuyor.” dedi.
Gaziantep’te terlik ve ayakkabı sektöründe ihracatın düşmesinin nedenleri merak konusu oldu. 2023 yılında 172 milyon dolar ihracat yapan sektör, geçtiğimiz yılın ilk on ayında 97 milyon dolara geriledi. Sektörde ihracatın yüzde 35 azaldığı görülürken kalite sorununu da gündeme geldi. Sektör kaynaklarından edinilen bilgiye göre kalsit isimli maddenin fazla kullanılmasından kaynaklı ürünlerde kalite sorununun yaşandığı öğrenildi. Fazla kalsit kullanımı, terliklerin dayanıklılığını önemli ölçüde azaltarak, normalde bir yıl kullanılması beklenen ürünlerin ömrünü yalnızca iki haftaya kadar düşürdü. Özellikle Afrika’da dar gelirli tüketiciler için büyük bir mağduriyet yaratan bu durum, bölgedeki pazarı olumsuz etkiledi. Konuyla ilgili açıklama yapan Gaziantep Ayakkabıcılar Odası Başkanı Mehmet Emin İnce, hammaddenin pahalı olması nedeniyle üreticilerin rekabet edebilmek için maliyeti düşürmeye çalıştığını ancak bu tür yöntemlerin Türk kalite algısını zedelediğini belirtti. Gaziantep’in İstanbul’dan sonra Türkiye’de ayakkabı laboratuvarına sahip ikinci şehir olduğunu hatırlatan İnce, ihracata yönelik ürünlerin uluslararası standartlara uygun şekilde test edilmesi gerektiğini ifade etti.
İhracat Yüzde 35 Azaldı
Türkiye’nin ayakkabı üretiminde İstanbul’dan sonra ikinci sırada yer alan Gaziantep, ülkenin terlik, deri ve spor ayakkabı ihracatının yaklaşık yüzde 20’sini karşılıyor. Bin 200 ayakkabı, 400 terlik, 200 yan sanayi imalatçısı ve 80 bin çalışanıyla sektörde önemli bir konuma sahip olan şehir, son dönemde artan maliyetler ve ithalat baskısı nedeniyle zor günler yaşıyor. 2024 yılında ihracatta yüzde 30 düşüş yaşanırken, ithalat yüzde 100’ün üzerinde arttı. Gaziantep’teki ayakkabı üreticilerinin büyük bir kısmını oluşturan küçük atölyeler finansmana erişimde zorluk çekerken, kira ve hammadde maliyetlerindeki yükseliş sektörü darboğaza sürükledi. 2023’te 172 milyon dolar ihracat yapan sektör, geçtiğimiz yılın ilk on ayında 97 milyon dolara kadar geriledi. Yüzde 35’e varan kayıplar, Gaziantep’in önemli geçim kaynaklarından biri olan ayakkabı sanayisi için tehlike çanlarının çaldığı yorumlarına neden oldu.
"Üretici Maliyeti Düşürmek İçin Kalsite Yönleniyor"
Kalsitin, maliyeti düşürmek amacıyla kullanılan ucuz bir hammadde olduğunu vurgulayan İnce, “Hammaddenin pahalı olması sebebiyle maliyeti düşürmek isteyen üretici kalsite yöneliyor. Çünkü üreticinin farklı kalemlerdeki artış nedeniyle maliyeti oldukça arttı. Bu yüzden bir yerlerden kısıyor ki rekabet edebilsin. Yani üretici bu gibi ucuz maceraların peşinden koşuyor. Bunu kesinlikle tavsiye etmiyoruz. Çünkü Türk kalite algısını yıllarca mücadele ederek kazandık. Made in Türkiye baskısını bastığımızda ürünün kaliteli olması gerekiyor. Bunu yapan üretici elbette var ancak kalite sıkıntımız genel anlamda yok. Gaziantep Türkiye’de İstanbul’dan sonra ayakkabı laboratuvarı olan ikinci ildir. Naci Topçuoğlu Meslek Yüksekokulu içinde Kalkınma Ajansı’ndan almış olduğumuz devlet teşviki ve desteğiyle bir ayakkabı laboratuvarı kurduk. Bu laboratuvar akreditasyonu alınmış olan bir laboratuvardır. Burada ihracatı yapılacak ayakkabıların tabanları, derileri olmak üzere her türlü testi yapılıyor. Üstelik testler dünya standartlarında uygun fiyatlara yapılıyor. Ayakkabılar testten geçtikten sonra sevkiyatları yapılıyor. Kalsit kullanımından ya da başka sebeplerden kalite sorunuyla karşılaşmamak için ihracatçıların ve toptancıların laboratuvara gelerek test yaptırmalarını öneriyoruz.” ifadelerine yer verdi.
Fazla Kalsit Kullanımı Kaliteyi Düşürdü
Sektör kaynaklarından edinilen bilgilere göre, sektördeki bazı üreticilerin terlik tabanlarına aşırı miktarda kalsit (tebeşir tozu) eklemesi, Afrika ve Orta Doğu pazarlarında büyük bir güven kaybına yol açtı. Normal şartlarda belirli ölçülerde kullanılması gereken bu madde, maliyetleri düşürmek için olması gerekenden 2 ila 3 kat fazla ekleniyor. Bu da normalde bir yıl dayanması gereken terliklerin ömrünün sadece 2 haftaya düşmesine neden olduğu bildirildi.
Kalite Güvenilirliği Tehlikede
Özellikle Afrika’da dar gelirli tüketicilerin büyük zorluklarla satın aldığı bu ürünlerin, kısa sürede kullanılamaz hale gelmesi güven sorunu yaratarak Afrika pazarını da olumsuz anlamda etkilediği bildirildi. Ölçüsünden fazla kalsit kullanımı, Irak başta olmak üzere Orta Doğu ve Afrika’da pazarının neredeyse çökmesine neden oldu.
Sanayi Odası’ndan Denetim Talebi
Gaziantep’teki Nizip Caddesi’nde faaliyet gösteren birçok firmanın bu yönteme başvurduğu belirtilirken, sadece birkaç köklü firmanın söz konusu katkıyı kullanmadığı ifade ediliyor. Sektör temsilcileri, Sanayi Odası’nın denetimlerini artırarak kaliteyi koruma altına alması gerektiğini vurguluyor. Yetkililerin ayda bir denetim yaparak gerektiğinde ruhsat iptallerine kadar gidecek önlemler alması gerektiği belirtildi.