Türk Lirası değer kaybederken dar gelirlilerin, alım gücünün düşmesine sebep olanların birinin de PERAKENDECİLER olduğu apaçık gözükmektedir.
Siz okuyucularıma önce geçmişten bir örnek vermek istiyorum. Sebze-meyve halinden emtia alan esnaf, dükkanında malı satarken etiketin arkasına halden aldığı faturayı eklemek zorundaydı. Kar haddi %35 idi. Örneğin 100 kuruşa aldığı sebze veya meyveyi 135 kuruştan fazla fiyata satamazdı. Belediyelerce kontrol edilirdi.
Günümüzde serbest piyasa ekonomisi hüküm sürmektedir. Serbest piyasa ekonomisinin ülkemizde uygulanmasına erken bir zamanda başlanmıştır. Çünkü eğitimini tamamlamış kişilerden oluşmuyoruz. Bu bakımdan satıcılar, perakende fiyatları istediği gibi tespit etmekteler. Kontrol yok. Perakendecilerin hemen hemen hepsi, enflasyonu öne sürerek aldıkları sebze veya meyveleri en az %50 karla satmaktalar. Araştırmalarım, bu gibi perakendecilerin %75 - %100 gibi fahiş bir karla satış yaptıklarını göstermiştir.
Aynı meyveyi aynı ilçede bir manav 24 liraya satarken başka bir manav 30, 60 liraya satabilmektedir.
Serbest piyasa ekonomisinde, vatandaşın işi gücü yokmuş gibi manav manav veya market market gezerek, en ucuz gördüğü yerden ihtiyacını gidermeye çalışması kolay değildir; zaman ve sağlık müsaade ederse…
Sebze ve meyve fiyatlarında, pahalılığa sebep olan kar haddinin %35 olması ve ilgililerce de kontrol sisteminin yeniden oluşturulması gerekiyor. Eğer bu yola başvurulursa bu çeşit gıda maddelerinde fiyat düşüşleri görülecektir.
Yetkililerce, perakende satışlar kontrol edilmez ise, her sokak sakinleri, aralarında anlaşarak resmi olmayan, tüketim kooperatifine benzer, topluluk meydana getirebilirler. Sırası ile haftalık ihtiyaçları toptancı halinden alıp aralarında, maliyetine paylaşabilirler. Böylece alacakları meyve ve sebzeleri, piyasadan çok daha aşağı bir fiyata mal edebilirler.
Ama bu da bir eğitim meselesidir ya…
Orhan YALKIN