Uzmanlar uyuz vakalarında yüzde 30 oranında artış olduğunu belirtiyor. Türkiye'de dermatoloji kliniklerine başvuran her 100 hastadan 30'una uyuz tanısı konuyor. Sağlık Bakanlığı uyuzla mücadele için bilim komitesi kurdu. Peki uyuz görüntülerini gördün mü? Sekiz bacaklı, çok korkutucu
Uyuz hastalığı nedir?
Uyuz, bilimsel adı sarcoptes scabiei olan sekiz bacaklı minik akarların neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu hastalıkta uyuzlu dişiler yumurtalarını derilerinin dış tabakasına bırakırlar.
Akarlar cilt üzerine yumurta bıraktıklarında şiddetli kaşıntı ve döküntü ile birlikte alerjik cilt reaksiyonuna neden olabilirler.
Nasıl yayılır?
Uyuz genellikle akarların bir kişiden diğerine yayılmasına yetecek kadar uzun süren cilt-cilt teması yoluyla yayılır. Ayrıca yatak takımları veya havlular gibi paylaşılan kişisel eşyalar yoluyla da yayılabilir.
Ayrıca aile üyeleri ve cinsel partnerler arasında da kolayca yayılır. Normal bir el sıkışma veya sarılma, uyuz akarlarını yaymanın uygun bir yolu değildir. Uyuz akarları, zıplayamayan veya uçamayan, çok yavaş sürünen canlılardır.
Temizliğin ideal olmadığı ve insanların uzun süre yakın temas halinde olduğu yerlerde uyuz daha sık görülür. Herkes uyuza yakalanabilirken, birden fazla seks partneri olan cinsel açıdan aktif kişiler, hapishane mahkumları, kurumsal bakıma ihtiyaç duyan kişiler, kalabalık koşullarda yaşayan kişiler ve çocuk veya yaşlı bakımevlerindeki kişiler en savunmasız kişilerdir.
Uyuz salgınları bazen kreşlerde veya anaokullarında başlar. Küçük çocuklar birbirleriyle sık sık temas halinde olarak oyun oynamaya eğilimlidirler.
Ayrıca kestirmek için yastık ve battaniyeleri de paylaşabilirler. Anaokulundaki bir çocukta uyuz tespit edilirse bunu personele bildirmek önemlidir. Çocuğunuzun sınıf arkadaşları ve bakıcılarının henüz semptomları olmasa bile tedavi görmeleri gerekir.
Ayrıca kestirmek için yastık ve battaniyeleri de paylaşabilirler. Anaokulundaki bir çocukta uyuz tespit edilirse bunu personele bildirmek önemlidir. Çocuğunuzun sınıf arkadaşları ve bakıcılarının henüz semptomları olmasa bile tedavi görmeleri gerekir.
Teşhis ve tedavi
Uyuz akarları vücudu kendi başlarına terk etmeyeceği için uyuz kendiliğinden iyileşmez. Bu hastalık yalnızca akarları öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir.
En yaygın tedavi boyundan aşağı doğru bir krem veya losyon uygulamaktır. Bu krem veya losyonu vücudunuzda 8 – 14 saat bekletin ve sonra yıkayın.
Kullanılan kremler ve losyonlar arasında permetrin içeren kremler, sülfat merhemleri, lindan içeren losyonlar, krotamiton içeren kremler ve benzil benzoat losyonları bulunur. Bazı durumlarda uyuz tedavisi için haplar reçete edilebilir. Kullanılan ilaca bağlı olarak tedavi üç güne kadar sürer.
Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçlar uyuz akarlarını ve uyuz yumurtalarını anında öldürüp etkisiz hale getirebilse de kaşıntı hissini hemen gidermezler. Bu, ciltte devam eden alerjik reaksiyonun sonucudur.
Özellikle geceleri oluşan kaşıntıyı gidermek için antihistaminikler veya hidrokortizonlu kremler kullanılabilir. Ancak hidrokortizon kremi uyuz döküntülerinin görünümünü değiştirerek tanıyı zorlaştırabilir.
Bu nedenle bu kremi sadece doktorunuzun onayı ile kullanın. Ayrıca çay ağacı yağı ve aloe vera kremi de kaşıntıyı gidermek için kullanılabilir. Ancak doktor kontrolünde kullanılmaları gerekmektedir.
Uyuzun yayılmasını önlemek için, kişiye uyuz tanısı konduktan sonra o kişiyle yakın fiziksel temasta bulunan herkesin de tedavi görmesi gerekir.
Aynı yatakta uyumak, el ele tutuşmak ve birlikte banyo yapmak gibi aktiviteler uyuz akarlarının bir kişiden diğerine yayılmasına neden olabilir. Semptomların ortaya çıkması dört ila altı hafta sürebileceğinden, tüm aile üyelerinin tedavi görmesi önerilir.
Uyuz akarları giysilerin, yatak takımlarının, mobilyaların veya havluların yüzeyinde iki ila üç gün boyunca hayatta kalabilir. Kalan akarların öldürüldüğünden emin olmak için, kullanılmış çarşafların ve giysilerin sıcak suda, tercihen sıcak bir kurutucuda yıkanması gerekir. Yıkanamayan eşyalar ağzı kapalı plastik poşetlerde 7 gün saklanmalıdır.